"Самвад" олон улсын хурал

БНЭУ -ын Вивеканада олон улсын сангаас зохион байгуулдаг

Самвад бол БНЭУ -ын Засгийн газраас Вивекананда олон улсын сангаараа дамжуулан зохион байгуулдаг олон улсын хурал юм. Самвад гэдэг нь хэлэлцүүлэг, харилцан яриа гэсэн утгатай, "Самвадам" хэмээх санскрит үгнээс гаралтай. Хиндү болон Буддын философи нь өрөөл бусдын даган биширдэг гүн ухаан сэтгэлгээ болон сүсэг бишрэлийн системд хүлээцтэй ханддаг. Энэ хоёр философи хоёул нэг нийтлэг үүсэл гаралтай, харилцан нөлөөлөлцсөн зүйл ихтэй, улмаар харилцан яриа хэлэлцээрийг хүмүүний ухамсар сэтгэлгээг тэтгэн хөгжүүлж, аливаа зөрчил тэмцэлдээнээс сэргийлэх арга зам мөн гэж үздэгээрээ адил. Тийм учраас энэ хоёр шашны байгальд ээлтэй гүн ухааны сургаал ёснууд нь байгаль орчныг хамгаалах, унаган төрхөөр хадгалах тухайд хүн төрөлхтөнд туслах боломж бололцоо асар ихтэй юм.

“Самвад-I” олон улсын бага хурал

БНЭУ –ын Дэли хотноо 2015 оны 9-р сарын 3-4 өдрүүдэд зохион байгуулагдсан "Самвад -I" хурал нь "Зөрчил тэмцлээс зайлсхийх" ба "Байгаль орчныг хамгаалах" сэдвээр болжээ. Энэхүү хурлын нээлтийн ёслолын үеэр Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди үг хэлсэн байна. Хурлын дараа 9 дүгээр сарын 5-ны өдөр хурлын төлөөлөгчид Бурхан багш төгс гэгээрлийн хутгийг олсон Бодхгаяа хот дахь Махабоди сүмд зочилох үеэр Ерөнхий сайд хүрэлцэн ирсэн бөгөөд хурлын нийт төлөөлөгчид хамтран "Бодхгаяа тунхаглал" -ыг батлан гаргажээ.

Энэ хурлыг БНЭУ -ын Вивеканандад олон улсын сан, Олон улсын Буддист холбоо, Японы "Токио сан" зэрэг байгууллагууд хамтран зохион байгуулж Энэтхэг, Япон, Шриланк, Бутан, Камбож, Монгол, Мьянмар, Тайланд, Бангладеш, Балба, Хонгконг, Сингапур, Вьетнам зэрэг улсуудын лам хуврагуудаас гадна, Австри, Их Британ, АНУ, Швейцар, Бельги, Герман, ОХУ -ын буддын судлалын нэр хүндтэй эрдэмтэн суудлаачид оролцжээ.

"Самвад" олон улсын хэлэлцүүлэг

“Самвад I“ хурлаас сэдэл авч Вивеканандад олон улсын сангийн хамтрагчид болох Японы "Токио сан", "Япон сан" зэрэг байгууллагууд 2016 оны 1 дүгээр сарын 19-ний өдөр Токио хотноо "Нийтлэг үнэ цэнэ ба ардчилал" сэдвээр Самвад хэлэлцүүлгийг зохион байгуулжээ. Энэхүү хэлэлцүүлэгт Япон улсын Ерөнхий сайд Шинзо Абэ оролцож үг хэлсэн байна. Ийнхүү Самвад хурлын урьдын "Зөрчил тэмцлээс зайлсхийх" ба "Байгаль орчныг хамгаалах"хэмээх хоёр сэдвийг япончууд "Ардчилал" хэмээх сэдвээр баяжуулсан байна.

Самвад-II” олон улсын хурал

“Самвад – II” олон улсын хурлыг 2017 оны 8 дугаар сарын 5-6 ны өдрүүдэд Мьянмар улсын Янгон хотноо зохион байгуулсан байна. Энэ хурал дэлхий нийтээр "Зөрчлийг шийдвэрлэх парадигмаас зөрчлөөс зайлсхийн сэргийлэх, байгаль орчныг хамгаалах хуулийн зохицуулалтаас байгаль хамгаалах ухамсарт шилжих" гэсэн сэдэвтэй байлаа. Яриа хэлэлцүүлгүүд нь эдгээр хоёр үндсэн асуудлын талаарх философийн ойлголтыг улам бүр гүнзгийрүүлэн боловсруулахад чиглэж байсан юм. Тус олон улсын хурлаас “Янгоны тунхаглал” батлагдсан байна. Үүнд:

“Дэлхийн бүх хүмүүс айдас, аюулгүй, эвтэй амьдрахын тулд хамтдаа нэгдэн ажиллаж, зөрчилдөөн, дайныг няцааж, дайны аливаа үйл ажиллагааг дэмжиж байгаа хүмүүсийг эрс буруушааж байна. Дэлхийн бүх шашны удирдагчид шашны сургаалаар хүмүүний эв найрамдалтай, тайван нийгмийг бүтээгч байхыг эрмэлзэж, дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд оролцаж байгаа юм. Бид бүхэн өөр өөр итгэл үнэмшилтэй ч энх тайван, аюулгүй байдал, цэцэглэн хөгжиж буй хүний нийгмийг бүтээхийн төлөө харилцан ойлголцол, хүндэтгэл, итгэлцлийг бий болгох хэрэгтэй. Бусад шашин шүтлэгтэй холбоотой асуудалд тайван, хүлээцтэй хандах, дэлхийн энх тайвны гүүр болоход хамтран ажиллахыг эрмэлзэж байна.

Хүн төрөлхтөн оршин тогтоноход хэтэрхий оройтохоос өмнө байгаль орчноо хамгаалах нь бидний салшгүй үүрэг юм. Энэхүү “Самвад II” хуралд хүрэлцэн ирсэн Энэтхэгийн бүх шашны удирдагчид 2017 оны 12-р сарын 4-ний өдрөөс эхлэн эв найрамдлыг тогтоохын төлөө дөрвөн сард нэг удаа ( шаардлагатай үед) уулзахаар санал нэгдлээ. Байгаль орчны ухамсарыг дээшлүүлэх, хамгаалах, төсөл хөтөлбөрүүдийг хамтдаа санаачилан хэрэгжүүлэх болно.

Итгэлцлэл, ойлголцлолыг бэхжүүлэхийн тулд бид бясалгал хийх шашин хоорондын олон арга хэмжээг зохион байгуулах юм. Бүх шашны уламжлал, оюун санааны түүхэн замнал ижил зорилготой байдаг. ” хэмээх утга бүхий “Янгоны тунхаглал” – ыг хуралд оролцогчид санал нэгтэйгээр 2017 оны 8-р сарын 6-ны өдөр даян дэлхийд тунхаглан зарласан байна.

Ерөнхий сайд Нарендра Моди “Зөрчлөөс зайлсхийх, хүрээлэн буй орчны ухамсар” сэдэвт Самвад II олон улсын хурал дээр хэлсэн үгнээс...

Байгаль орчноо хамгаалахын тулд бид сэтгэлээ ариусгах хэрэгтэй

Эрхэм хүндэт Мьянмар дахь Ситагу олон улсын буддист академийн үүсгэн байгуулагч канцлер Саядав доктор Асин Няниссара,

Шри Ланкийн Ерөнхийлөгч асан Эрхэмсэг ноён Чандрика Бандаранаикэ Кумаратунга, Японы Гадаад хэргийн яамны сайд эрхэмсэг ноён Минору Күчи, Шри Шри Рави Шанкар Жи, хамтран ажилладаг сайд нар болох Махеш Шарма, Кирен Рижижу Жи, Вивеканданда Олон улсын сангийн ерөнхий захирал Ноён Н.Ч.Виж, Япон улсын “Токио сан” -гийн Ерөнхийлөгч Масахиро Акиама, шашин, оюун санааны удирдагч, эрхэм хүндэт Лувсан лам та бүхний хамт “Зөрчлөөс зайлсхийх, хүрээлэн буй орчны ухамсарыг арилгах тухай” Хинду-Буддын шашны дэлхийн санаачилга болох Самвадийн нээлтийн ажиллагаанд оролцож байгаадаа баяртай байна.

Энэ бол Буддын шашин дэлгэрсэн дэлхийн олон орны оюун санааны удирдагчид, эрдэмтэн судлаачидын хүндтэй цугларалт юм. Энэ бага хурал Энэтхэгт, түүний дотор Бодгаяа хотод болж байгаа нь асар их аз завшаантай явдал болж байна. Энэтхэг улс ийм агуулга, шинж чанартай симпозиум зохион байгуулах хамгийн тохиромжтой газар юм. Гаутама Будда нь дэлхийн буддизмын гол зарчмуудыг гаргаж ирсэн гэдгээр Энэтхэгчүүд бид бахархдаг.

Буддагийн сургаал нь энэхүү симпозиумын гол сэдвүүд болох – “зөрчилдөөнөөс зайлсхийх” “хүрээлэн буй орчны ухамсар руу шилжих” “чөлөөт, нээлттэй яриа хэлэлцээрийн үзэл баримтлал” зэрэг сэдвээр тодорхойлогдож байгаа юм. Эхний сэдэв болох “Зөрчилдөөн нь - хүн, шашин шүтлэг, олон нийт, улс үндэстнүүдийн дунд, мөн дэлхийн хооронд үүсдэг.

Хоёрдахь зөрчил нь байгаль ба хүний хооронд, байгаль ба хөгжлийн хооронд, мөн байгаль, шинжлэх ухааны хооронд үүсдэг. Энэ төрлийн зөрчил нь өөрөө зөрчилдөөнөөс зайлсхийх зорилгоор яриа хэлэлцээ хийхийг шаардаж байна. Хүний хэрэглээ, хүрээлэн буй орчны ухамсарыг хязгаарлах ёс зүйн үнэт зүйлс нь Азийн гүн ухааны уламжлал, ялангуяа Хиндуизм ба Буддизмд гүнзгий оршдог. Буддизм нь Күнзийн шашин, Даоизм, Шинтоизм гэх мэт бусад шашинтай адилаар хүрээлэн буй орчноо хамгаалах үүрэг хариуцлагыг хүлээсэн юм.

Уур амьсгалын өөрчлөлт бол дэлхийн тулгамдсан асуудал болоод байна. Энэ нь хүний хамтын үйл ажиллагаа, цогц хариу арга хэмжээ авахыг шаарддаг. Энэтхэгт итгэл бишрэл ба байгаль нь эрт дээр үеэс гүн гүнзгий холбоотой байсан. Буддизм ба байгаль орчин гүн гүнзгий холбоотой. Байгаль орчноо хамгаалахын тулд бид сэтгэлээ ариусгах хэрэгтэй. Эко хямрал нь үнэндээ сэтгэлийн тэнцвэргүй байдлын тусгал юм. Байгалийн сайн сайхан байдал нь Бурхан Буддагийн сургаалд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэдэг. Ведийн уран зохиолд байгаль эх ба хүний хоорондох нягт харилцаа холбоог сургасан байдаг. Ер нь өнөө үеийнхэн бид, байгалийн баялагийг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх итгэмжлэгдсэн үүрэгтэй гэж хэлмээр байна. Асуудал нь зөвхөн цаг уурын өөрчлөлттэй холбоотой биш юм.Энэ нь бас шударга ёсны тухай юм. Дахин хэлэхэд би цаг уурын өөрчлөлттэй холбоотой асуудал биш, шударга ёсны уур амьсгалын тухай ярьж байна

Гурав дахь сэдэв - яриа хэлэлцээг сурталчлах нь үзэл суртлын хандлагаас философи руу шилжихийг шаарддаг. Зөв зохистой яриа хэлцэл хийхгүй бол мөргөлдөөнөөс зайлсхийх боломжгүй, эсвэл ажиллах боломжгүй болно. Хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд бидэнд хамтын болон стратегийн хүчин чармайлт нэн чухал хэрэгтэй. Тиймээс дэлхий нийт Буддизмыг анхаарч үздэг нь гайхах зүйл биш юм.

Энэ бол Азийн түүхэн уламжлал, үнэт зүйлийг хүлээн зөвшөөрөх явдал бөгөөд энэхүү парадигмыг зөрчилдөөнөөс зайлсхийх, үзэл суртлын замаас философи руу шилжүүлэхэд ашиглаж болно. Энэ чуулганы бүх үзэл баримтлалын мөн чанар нь эхний хоёр сэдэв болох зөрчилдөөнөөс зайлсхийх, хүрээлэн буй орчны ухамсар зэргийг агуулсан байдаг бөгөөд эдгээр нь "тэдэнд биднээс" үзэл суртлын хандлагаас философи хандлага руу шилжихийг шаарддаг. Үзэл суртлаас, шашин шүтлэг, философи руу шилжих шаардлагатай байгаа талаар дэлхий нийтэд мэдээлэх шаардлагатай байна. Би өнгөрсөн жил Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага дээр үг хэлэхдээ дэлхий ертөнц үзэл суртлын хандлагаас философи хандлага руу шилжих хэрэгтэй гэдгийг товч дурдсан. Нэг өдрийн дараа Гадаад харилцааны зөвлөлд үг хэлэхдээ би энэ ойлголтыг арай илүү өргөжүүлсэн юм.

Философийн мөн чанар нь хаалттай бодол биш харин үзэл суртал бол хаалттай бодол юм. Тиймээс философи нь яриа хэлэлцээрээр дамжуулан үнэнийг мөнхөд хайх явдал юм. Иймд яриа хэлэлцээ хийх хаалгыг хаадаг үзэл суртал нь хүчирхийллийг өдөөх хандлагатай байдаг бол философи нь яриа хэлцэл хэдий ч үүнээс зайлсхийхийг эрмэлздэг.

Хиндү болон Буддын шашнууд энэ утгаараа илүү гүн ухаан, итгэл үнэмшилтэй юм. Бүх асуудлыг шийдэх арга зам нь яриа хэлэлцээрт байдаг гэдэгт би бат итгэдэг. Одоо эрх мэдэл нь санаа бодлын хүч чадал, үр дүнтэй яриа хэлэлцээрээр дамжих ёстой. Дайны сөрөг нөлөөг бид харсан.

XX зууны эхний хагас нь дэлхийн хоёр дайны аймшгийн гэрч байсан юм. Одоо дайны шинж чанар өөрчлөгдөж, аюул улам бүр нэмэгдсээр байна. Бид бүгдээрээ хойч үеийнхээ энх тайван, нэр төр, харилцан хүндэтгэлтэй амьдрах боломжийг хангах үндсэн үүрэгтэй юм. Бид зөрчилдөөнгүй ертөнцийн үрийг тарих хэрэгтэй бөгөөд энэ ажилд Буддизм ба Хинду шашны итгэл үнэмшил их хувь нэмэр оруулж байна. Бид яриа хэлэлцээний талаар ярихад энэ нь ямар төрлийн яриа байх ёстой вэ?

Энэ бол уур хилэн, шийтгэл гаргахгүй яриа хэлцэл юм. Ийм яриа хэлэлцээний хамгийн том жишээ бол Ади Санкара ба Мандана Мишра хоёрын хооронд болсон явдал. Энэхүү эртний үлгэр жишээг орчин үеийн бидэнд эргэн дурсаж, тайлбарлах нь зүйтэй болов уу.

“Ади Санкара, зан үйлд өндөр үнэлгээ өгдөггүй веддист залуу байсан бол Мандана Мишра бол амьтны тахилд ч итгэдэг хөгшин судлаач байжээ. Ади Санкара нь зан үйлийн талаархи яриа хэлэлцээг, мэтгэлцээнээр дамжуулан хэрэгсэхгүй болгохыг хүсч байсан бол Мандана Мишра нь Санкара бээр зан үйлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь буруу гэдгийг нотлохыг хүсчээ. Ийнхүү эртний Энэтхэгт эрдэмтэд хоорондын маргаан гудамжинд шийдэгдэх болжээ.

Ади Санкара, Мандана Мишра нар мэтгэлцээн зохион байгуулж, Санкара яллаа. Гэхдээ хамгийн чухал зүйл бол мэтгэлцээн явагдсан явдал юм. Энэ бол хүн төрөлхтний хувьд бүх цаг үеийн хамгийн том мэтгэлцээний хэлбэрүүдийн нэг хэвээр үлдэх сонирхолтой түүх юм.

Хэрэв Мандана Мишра мэтгэлцээнд ялагдвал тэрээр гэрийн эзэн (грухаста) байхаа больж, Ади Санкарын саналыг хүлээж авахаар тохиролцов. Хэрэв Ади Санкара ялагдвал тэрээр сахилаа хаяж гэрлэж, гэрийн эзэн эсвэл грухаста амьдралд суух болно. Ади Санкара эрдэмтэн өөрөө Мандана Мишрагийн эхнэрийг шүүгчээр сонгосон байна. Хэрэв Мандана Мишра ялагдвал бүсгүй нөхрөө алдах болно! Гэхдээ тэр бүсгүй юу хийснийг хараач! Тэрээр Санкар, Мишра хоёрын аль алинд нь шинэ цэцгэн зүүлт зүүж, мэтгэлцээнийг эхлүүлэхийг хүсч, зүүлт нь шинэхэн байдлаа алдсан хүн ялагдсан гэж зарлагдана гэж хэлэв! Яагаад вэ?

Учир нь хэрэв хүн уурлах юм бол бие нь халуу оргиж, улмаар энэ дулаанд гоёмсог чимгэн цэцэг шинэхэн байдлаа алдах болно. Дотор нь уурлах нь ялагдлын шинж юм. Энэ логик дээр Мандана Мишра мэтгэлцээнд ялагдсан гэж зарлав! Тэгээд тэр Саньяаг хүлээн авч, Санкараагийн шавь болжээ.

Энэ удаагийн хуралд ирсэн бид өөр өөр үндэстэн, амьдралын өөр өөр хэв маягтай хүмүүс боловч бидний соёл иргэншлийн үндэс нь бидний гүн ухаан, түүх, өв уламжлалд оршиж байгаа явдал юм. Буддын шашны өв уламжлал нь биднийг нэгтгэх, холбох хүчин зүйл болжээ.

Буддагийн зам мөр, үзэл санааг нэвтрүүлэхгүйгээр энэ зуун Азийн зуун байж чадахгүй гэдгийг би маш сайн ойлгож байна! Та Буддын шашны өв уламжлалаар маш их бахархдаг үндэстэн дээр зочилж байна. Миний төрсөн нутаг Гужарат дахь Ваднагар бол Буддын шашны дурсгалууд олдсон олон газруудын нэг бөгөөд Хятадын аялагч, түүхч Сюанзангийн очиж үзсэн газруудын нэг юм.

Лумбини, Бодхгая, Сарнат, Кушинагар нь Буддын шашны ариун газрууд юм. Эдгээр газрууд нь дэлхийн улс орнуудын мөргөлчдийн сонирхлыг ихээр татдаг. Манай Засгийн газар Энэтхэгийн буддын шашны өвд онцгой анхаарал хандуулж байгаа бөгөөд Энэтхэг улс нь Ази даяар буддын шашны өв уламжлалыг хөгжүүлэхэд тэргүүн байр эзэлж байна. Гурван өдрийн энэхүү уулзалт нь эдгээр хүчин чармайлтын нэг юм.

2018 оны “Самвад” олон улсын хэлэлцүүлэг

"Самвад” олон улсын хэлэлцүүлгийг Япон улсын Токио хотноо зохион байгуулжээ. 10 дугаар сард БНЭУ-ын Ерөнхий сайд Нарендра Моди Япон улсад айлчилж, Японы Ерөнхий сайд Шинзо Абэтэй уулзах үеэр тэд Самвад хурлуудын үр дүн нь "эрх чөлөө", "хүмүүнлэг ёс", "ардчилал" "хүлээцтэй байдал" "Хүч үл хэрэглэх явдал" зэргийг хоёр үндэстэн хоёулаа эрхэмлэж ирсэн "нийтлэг үнэ цэнэ" мөн болох тухай онцлон ярилцсан бөгөөд Энэтхэг Японы стратеги глобаль хамтын ажиллагааны үндсийг тунхагласан баримт бичигт тусган оруулсан байна.

Хуралд оролцогчид уламжлал бүхий дараагийн хурлыг Монгол улсад зохион байгуулах боломжийн талаар хөндөн ярьцгаасан бөгөөд Вивеканандад олон улсын сангийн захирал Арвинд Гупта бээр 2019 оны 9 дүгээр сарын 6 нд МБШТ Гандантэгчэнлин хийдийн “Батцагаан” цогчэн их дуганы нээлттэй давхцуулан зохион байгуулах санал хүсэлтээ илэрхийлсэн байна. Вивеканандад олон улсын сан, Стратеги судлалын хүрээлэн, МБШТ Гандантэгчэнлин хийд хамтран "Самвад -3 " олон улсын хурлыг зохион байгуулахаар боллоо.